Logonimy i pomysł tłumaczenia w De interpretatione recta Leonarda Bruni

Wykład Clary Montelli o tekstach powstałych między XIV a XV wiekiem

10 Marca 2010 – Przy okazji wykładu dla doktorantów Terorii Mowy i Języków, Clara Montella, profesor Teori i historii tłumaczenia na Orientale, opisała – na przykładzie utworu Leaonardo Bruni – odnowienie, które scharkteryzowało studia dotyczące tłumaczenia i następującą po nich zmianę logonimów w tłumaczeniu między XIV a XV wiekiem. 

Terminologia traduktologiczna w Średnioweiczu łacińskim jest bogata: logonimy vertere i transferre (oddane za pomocą francuskich słów tourner i translater, angielskich turn i translate i hiszpanskiego trasladar); terminologia z De Optimo Genere Interpretandi Świętego Hieronima wraz z którym rozpoczęła się dychtomia między tłumaczeniem ad sententiam i ad verbum; interpres, który oznacza proroctwo wychodzące poza zwykłą mediację (interpres avium, interpres somnium, fides interpres, etc.). 

Wprowadzenie nowego logonimu przez Leonarda Bruni pojawia się jak ukierunkowany i znaczący wybór, część szerszego planu kulturalnego: traductio jest używany obok innych łacińskich terminów od początków XV wieku i przyjmuje wartość hiperonimiczną – aż do zastąpnienia interpretatio, które pozostaje połączone w szególności z egzegezą i z pismami religijnymi – ciesząc się dużym powodzeniem wśród języków romańskich (fr. traduire, it. tradurre, sp. traducir). 

Postać Leonarda Bruni, w tym polu odniesienia, przyjmuje szczególne znaczenie, ponieważ manifestuje silną świadomość metalingwistyczną i metastylistyczną i konieczne uznanie autorytarności tekstu, wyznajczając oddalenie od tradycji średniowiecznej i proponując przybliżenie filologiczne do klasyków, którzy są uznawani w swojej pełni stylistycznej i treściowej.

Azzurra Mancini, Traduzione di Adriana Elżbieta Kaszycka